In deze minireeks volgen we de leerlingen van het VTI in Veurne. We zien hoe ze een oldtimer busje bouwen uit hout en metaal. In de vorige aflevering zagen we al hoe de zitbank gestoffeerd werd, hoe het mechanisch onderdeel operationeel werd en hoe de wielen aan het busje werden vast gemaakt. Ook hebben de leerlingen een opbergvak in de neus van het busje gemonteerd. In deze aflevering zullen de looks van het busje aardig veranderen want de afdeling metaal voorziet de bekleding. De jongeren gaan ook de spatborden afwerken en de wielen verbergen met een omkasting. Eerder zagen we al hoe de leerlingen een mal maakten om de spatborden op te bouwen. Voor de omkasting van de wielen gaan ze met dezelfde mal en op dezelfde manier aan de slag. Eerder werden triplexplaten in de mal opgespannen om de gebogen vorm te maken. Het werkstuk is opgebouwd uit meerdere triplexpanelen die aan elkaar verlijmd zijn. Om een zekere stevigheid te creëren. Het werkstuk hebben de leerlingen opnieuw beschermd met papier om te voorkomen dat het in de mal blijft plakken nadat het in de pers geplaatst was. Het is stuk is nog wat te lang. Daarom zal een van de leerlingen met de lintzaag het grootste stuk hout weg zagen. Om er zeker van te zijn dat de lagen triplex vlak zijn, wordt de schaafmachine gebruikt. De houtschaafbank wordt ook wel een vlakbank of vlak-van-diktebank genoemd. Het werkt met een snel ronddraaiend mes waarbij je het werkstuk over de tafel schuift. De roterende mes-as heeft scherpe beitels. Door de schaaf over het werkstuk te halen, worden de hoogste punten van het oppervlak van het werkstuk afgenomen. Dit principe wordt ook wel “verspanen” genoemd. Het resulteert in een vlakker en gladder oppervlak. De schaafmachine kan je traploos instellen, zodat je de schaafdiepte nauwkeurig kunt aanpassen. Je kunt elke gewenste diepte tot op de millimeter schaven. Hier kiest de leerling voor de schaafmachine omdat hij meteen grotere stukken hout kan weg halen. Ook is het gemakkelijker om volledig vlak te werken én er kunnen bovendien ook grotere werkstukken op een eenvoudige manier bewerkt worden. Nog even nameten en zien of het werkstuk overal even breed is. De omkasting moet aansluiten op de bodemplaat van het busje. Om goed te weten tot waar het hout moet weggewerkt worden, tekent de leerling af. Met de bandschuurmachine haalt hij het hout weg. Hij werkt tot aan de getekende lijn. Het oppervlak is nu mooi glad. Het stuk is momenteel nog te lang. De omkasting moet gelijk lopen met het spatbord. Daarom wordt samen met leerkracht Tony bepaalt hoeveel hout er nog moet weggehaald worden. Om het hout te laten aansluiten op de steunbalk vooraan, wordt een extra hoek afgetekend zodat de uitsparing kan gezaagd worden. Met de decoupeerzaag volgt de leerling de afgetekende lijn en zaagt hij het werkstuk op maat. Om de omkasting te kunnen afsluiten, tekenen leerkracht Tony en Alexandro de ronding van het bovenste vlak af op een houten plaat. Dat doen ze aan de binnenkant, zodat het opstaande vlak onder het gebogen hout zal passen. Met de decoupeerzaag zaagt Alexandro opnieuw langs de lijn. Hij bewaart bewust wat afstand met het zaagblad om de rest straks zorgvuldig weg te schuren. Eens het grootste stuk hout is afgezaagd gaat de leerling verder op de bandschuurmachine. Hij werkt hier heel precies naar de lijn toe. Nog een snelle visuele controle. En het klopt! De onderdelen van de omkasting hebben de juiste maten. Nu Alexandro de omkasting heeft bekleed met fineer, is het tijd om het afgewerkte stuk in het busje te bevestigen. Hij maakte al bevestigingsprofielen die hij heeft voorgeboord en nu bevestigt op de bodemplaat. Met horizontale schroeven maakt Alexandro een stevige bevestiging voor de omkasting. Als afwerking van de onderzijde van de neus zal een afgeronde balk in wengé hout worden voorzien. Ze zullen de balk in het metalen onderstel bevestigen. Daarom meet Alexandro alvast de gewenste afstand. Hij meet ook de breedte van het busje op om zo te weten hoe lang de balk zal moeten zijn. Eerst wordt het hout ingekort met de afkortzaag. Daarna worden de punten van de glooiing gemarkeerd. Om gemakkelijk een bocht af te tekenen zijn een extra paar handen welkom. Een flexibel stuk hout verbindt de gemarkeerde punten. Langs het hout tekent de leerling af op de balk. Zo bekomt hij een boog, een esthetische afwerking in lijn ligt met de rest van het voertuig. Ze werken op dezelfde manier voor de andere kant van de balk. Alexandro tekent de buitenkant af en Tony de binnenkant. Ook de hoeken worden afgerond. De grote stukken hout worden eerste met de lintzaag afgezaagd. Lintzagen, ook wel bandzagen genoemd zijn ideaal voor lange zaagsneden en ze kunnen materialen met een grote dikte door zagen. Daarbij komt nog dat ze geschikt zijn om bochten te maken in een werkstuk, afhankelijk van de breedte van het zaagblad. De lintzaag biedt nu dus de mogelijkheid om niet alleen recht, maar ook in een gebogen lijn het hout af te zagen. Met de bandschuurmachine werkt Alexandro het stuk af. Om de steunblokken te kunnen bevestigen bepaalt de leerling nu waar het steunblok zal moeten komen. Alexandro klemt met een aantal lijmklemmen de houten balk op de werktafel. Hij plaatst een stuk resthout tussen de lijmklem en de balk om de druk gelijkmatig te verdelen én om er voor te zorgen dat er geen afdruk van de lijmklem in het werkstuk komt te zitten. Hij kiest voor een verbinding met domino’s tussen de steunblokken en het houten profiel. Het basisprincipe bij deze soort verbinding is hetzelfde als bij de deuvelverbinding. Het enige verschil hierbij is de houtverbinder. Bij de deuvelverbinding worden twee houten onderdelen met elkaar verbonden door houten pennen. Gebruik je de ronde staafjes dan zijn het deuvels. Domino’s zijn wat breder en hebben daarom een groter lijmoppervlak wat zorgt voor een stevigere verbinding. De pennen worden tegenover elkaar geplaatst in gaten die ze loodrecht over elkaar frezen. De houtverbinders worden zo goed als altijd verlijmd tenzij je wilt dat het werkstuk uit elkaar kan. De deuvels dienen er vaak voor om de lijmverbinding steviger te maken door het lijmoppervlak te vergroten. Het aan elkaar verbinden met behulp van deuvels wordt ook wel deuvelen genoemd. De verbinding is relatief eenvoudig uit te voeren, op voorwaarde dat de gaten nauwkeurig geboord of gefreesd worden. De bedoeling is om goed tegenover elkaar liggende gaten te verkrijgen die loodrecht op het oppervlak staan. Je werkt het gemakkelijkst door op beide werkstukken een doorlopende lijn te zetten wanneer de locatie van de deuvel bepaald is. Zo weten we precies waar de twee gaten moeten komen en zijn we zeker dat ze recht tegenover elkaar staan. Vanzelfsprekend is het ook belangrijk dat Alexandro de dominofreesmachine loodrecht op het werkstuk plaatst. Om zeker te zijn dat de gaten ook loodrecht gefreesd worden in de steunblokken, wordt een plank loodrecht tegen het werkstuk geplaatst. De freesmachine moet gelijk blijven met de voorzijde van de plank. Goede gaten zijn iets dieper dan de halve lengte van de deuvel zodat wanneer er met lijm wordt gewerkt, de overtollige lijm kan uitwijken. De bumper lijkt alvast goed in het frame te passen. Met een bovenfrees worden de randen tot slot nog afgewerkt. En nu wordt het tijd dat de afdeling metaal aan de bak gaat, want de wanden mogen bekleed worden. Leerkracht Jo, Tony en de leerlingen overleggen duidelijk wat er te gebeuren staat. In een eerste fase hebben de jongens de juiste maten nodig. Ze meten af op de metalen plaat en maken het op maat. De randen worden vervolgens ontbraamd met de ontbramer. De scherpe randen en bramen die ontstaan na een machinale bewerkingen van plaatmateriaal worden op die manier verwijderd. Ook moet heel nauwkeurig de gebogen vorm uit de metalen plaat gehaald worden. Daarom halen de jongens de plaat uit het atelier en tekenen ze er rechtstreeks op af. Zo daalt de kans op fouten aanzienlijk. Met de haakse slijper volgt deze leerling de gebogen vorm. Het is heel belangrijk dat de leerling correcte persoonlijke bescherming draagt. Enkel nauw aansluitende handschoenen zijn toegestaan, bij roterend gereedschap. Een veiligheidsbril is wel vereist. De leerkracht springt even bij om de toch wel moeilijke ronde vorm uit de plaat te halen. Na het slijpen verwijderen ze de bramen van de randen, dat doen ze met een lamellenschijf en de haakse slijper. Voor het tweede deel van de zijde van het busje, de vlakke plaat, moet een hoek gebogen worden om mooi aan te sluiten op de achterkant van het busje, daar gebruiken ze een kantbank voor. De leerlingen plaatsen de juiste buiggereedschappen om de correcte hoek te bekomen. Er wordt een CNC-programma ingesteld om op de juiste manier het plaatmateriaal te kunnen buigen. Het materiaal zal buigen door de plaat in een specifieke vorm te duwen. Met behulp van de kantbank wordt het bovenste buiggereedschap met een bepaalde kracht op de plaat gedrukt. Met dezelfde kracht, maar dan in tegengestelde richting, werken de contactpunten van de mal, ook wel de matrijs genoemd, de perskracht tegen. En de combinatie van twee gelijke krachten, die parallel, zorgt er voor dat de plaat de juiste vorm krijgt. Nu de twee platen klaar zijn, bevestigen de leerlingen ze met lijm op het busje. Om dat de lijm een specifieke droogtijd heeft en pas na uitdroging een krachtige verbinding creëert, gebruiken de metaalbewerkers wat tape om de platen op de juiste plaats te dwingen. Ondertussen blijven ook de leerlingen van houtbewerking druk in de weer. De spatborden zijn nog niet helemaal op maat. Met een lange rechte strook bepaalt Alexandro de vorm van het spatbord. De bedoeling is dat de spatborden dezelfde breedte heeft als de opstap. Nu behoudt het spatbord bovenaan zijn breedte, maar wordt het smaller naar de opstap toe. Ook de voorzijde willen de leerlingen afgerond afwerken. Met de bandschuurmachine schuurt Alexandro de randen weg tot aan de afgetekende lijn. Nu nog even het spatbord terug plaatsen om te zien of de randen mooi op elkaar aansluiten. Ook het spatbord van het achterwiel moet een gelijke vorm bekomen. Met een rechte, maar flexibele houten lat tekenen Tony en Alexandro de lijnen van het spatbord af. Ook hier moeten ze naadloos aansluiten op de breedte van de opstap. De achterkant wordt eveneens afgerond. Met een decoupeerzaag worden de grootste stukken hout afgezaagd. Om er voor te zorgen dat de randen glad zijn, en mooi afgewerkt maakt Alexandro nog gebruik van de bandschuurmachine. In een volgende stap zal leerling Lukas de zijkanten van de spatborden met fineer bekleden, want hier viel nog waren de lagen van de triplex plaat nog zichtbaar. Allereerst snijdt Lukas het fineer in een dunne reep. Om recht te snijden met het breekmes, platst hij een stuk hout met rechte randen waarlangs hij kan snijden. De breedte van het stuk fineer mag wat breder zijn dan de dikte van het spatbord zodat we zeker geen fineer te kort komen. De stukken die over de rand komen, kunnen we later nog weg halen. Lukas verdeelt een laag contactlijm over de strook. Hier gebruikt hij een vlak stuk resthout voor. De contactlijm wordt aangebracht op beide te verlijmen oppervlakken en het blijft daarbij kleverig totdat de oppervlakten worden samengevoegd. Het is van belang dat de strook goed wordt aangeduwd om te voorkomen dat het los komt te zitten. Aan de ronde vorm van het spatbord wordt extra aandacht gevestigd omdat de volledige zijkant moet bedekt worden. Op de gebogen delen zullen verschillende kleinere stukken fineer geplakt worden. De leerling snijdt stuk per stuk het fineer af langs de vorm van het spatbord. De vellen fineer mogen elkaar niet overlappen, daarom wordt de strook afgesneden net tot waar er al fineer is. Als alle randen van fineer zijn voorzien, en al het overtollige fineer is weg gesneden, gaat Lukas met een vel schuurpapier over de randen om zeker te zijn dat ze goed zijn afgewerkt. Ondertussen gaat ook leerling Runne verder met het bevestigen van fineer op het opstapje. Hij bevestigt contactlijm op de binnenzijde van de fineer, daarna plaatst hij het werkstuk in de lijm. Hij snijdt de resten fineer af. En herhaalt dezelfde stappen voor de andere zijde. Lijm uitstrijken, in de fineer plaatsen en op maat snijden. Runne schuurt het overtollige fineer weg met de bandschuurmachine. Om er nu nog voor te zorgen dat de omkasting die aan het begin van de aflevering gemaakt werd, goed te bevestigen aan het spatbord gaat de leerling opnieuw een verbinding maken met domino’s. De leerkracht tekent af waar de gaten moeten komen te zitten, zodat ze opnieuw, bij beide stukken hout loodrecht op elkaar staan. Omdat het werkstuk gebogen vormen heeft, wordt er extra goed opgelet dat de freesmachine loodrecht op het werkstuk staat. Nu toch even de twee onderdelen er bij nemen, en kijken of alles past… Dat ziet er niet slecht uit! In de volgende aflevering zien we hoe de leerlingen de voorzijde van het dak ook met metaal voorzien. De leerlingen gaan ook verder werken aan de bumper. Het busje krijgt ook deurtjes voor de koffer en de achterzijde wordt voorzien van een aantal afwerkingsprofielen.