Een thuisbatterij laten plaatsen: waarop letten?

Stel: je hebt beslist om een thuisbatterij te laten installeren. Welke batterij kies je? Welke capaciteit heb je nodig? Zijn er aanpassingen nodig aan je huidige installatie? We helpen je op weg.

Lees hier meer over de financiële aspecten van een thuisbatterij.

Soorten thuisbatterijen

Li-ion batterijen

Vandaag bestaat het overgrote deel van de thuisbatterijen voor particulier gebruik uit de lithium-iontechnologie, dezelfde soort batterij die je ook in je smartphone of laptop aantreft. Ze hebben een goede verhouding tussen capaciteit en gewicht. Bovendien laten ze toe om relatief snel op te laden.

Li-ion thuisbatterijen mag je, net zoals andere Li-ionaccu's, niet volledig op- en ontladen. Dat is nefast voor de levensduur van de batterij. Li-ion thuisbatterijen zijn echter vaak uitgerust met een systeem dat de batterij beschermt tegen te diepe ontlading. De zogenaamde DOD (Depth of Discharge) wordt door de installateur ingesteld en bepaalt overigens jouw garantie. Het nadeel? Ze zijn temperatuursgevoeliger.

Een subtype van Li-ionbatterijen zijn LFP-thuisbatterijen (lithium-ijzerfosfaat). Deze zijn sterk in opmars is door hogere veiligheid en levensduur.

Zoutwaterbatterijen

Vanuit de industrie komt ook de zoutwatertechniek op. Dergelijke thuisbatterijen bestaan uit een kunststoffen vat gevuld met zout en zoet water. Het contact tussen beide zorgt voor elektriciteit. Deze zijn milieuvriendelijk en dankzij de natuurlijke componenten is het brandgevaar ook beperkt. Je kan ze ook volledig op- en ontladen zonder aan opslagcapaciteit in te boeten.

Ze hebben echter wel een kleinere energiedichtheid, waardoor ze meer plaats nodig hebben. Momenteel zijn deze overigens nog te duur om commercieel interessant te zijn.

Loodzuurbatterijen

Loodzuurbatterijen zijn het goedkoopst, maar hebben het nadeel dat ze niet voor meer dan de helft mogen ontladen worden, anders verslijten ze te snel. Dat betekent in de praktijk dat een batterij met grotere capaciteit vereist is. Deze zijn ook een stuk minder milieuvriendelijk dan de alternatieven.

Plug & play thuisbatterij

Plug & play thuisbatterijen zijn compacte batterijsystemen die je, net zoals plug-in zonnepanalen, rechtstreeks in het stopcontact kan steken. Ze zijn bedoeld om kleine hoeveelheden zonne-energie tijdelijk op te slaan en terug vrij te geven wanneer je verbruik hoger is. De meeste plug & play-systemen hebben een opslagcapaciteit van 1 tot 2 kWh en een laadvermogen van ±600 watt. Voor grotere woningen of installaties volstaat dit meestal niet.

Plug & play-batterijen kunnen vaak ook energie terug op het net zetten. Daarvoor moet je omvormer gehomologeerd, CE-gekeurd én gekeurd zijn volgens Belgische normen. Veel buitenlandse modellen voldoen daar niet aan. Houd er rekening mee dat een plug & play-batterij in Vlaanderen moet aangemeld worden bij de netbeheerder. In Wallonië is dat niet verplicht maar wel aanbevolen, en in Brussel moet het enkel wanneer de batterij energie terug op het net injecteert.

Het vermogen

Het vermogen dat je nodig hebt voor een thuisbatterij verwijst naar de snelheid waarmee de batterij energie kan leveren of opslaan, en wordt uitgedrukt in kilowatt (kW). Voor een gemiddeld huishouden volstaat doorgaans een batterij met een continu ontlaadvermogen van 3 tot 5 kW. Dat is voldoende om gelijktijdig een aantal typische toestellen te voeden, zoals een wasmachine, koelkast en verlichting.

De precieze vermogensbehoefte hangt af van je piekverbruik: als je regelmatig meerdere zware verbruikers tegelijk inschakelt (bijv. inductiekookplaat en warmtepomp), is een hoger vermogen aan te raden. Installateurs stemmen het vereiste batterijvermogen doorgaans af op het piekverbruikspatroon, het type omvormer, en de gewenste autonomie.

De capaciteit

De capaciteit van een thuisbatterij bepaalt hoeveel energie de batterij kan opslaan, en wordt uitgedrukt in killowattuur (kWh). De capaciteit van thuisbatterijen rangeert tegenwoordig tussen de 3 en 14 kWh. 

Om de terugverdientijd van een thuisbatterij zo kort mogelijk te houden, is een optimale dimensionering absoluut nodig. Indien je een thuisbatterij kiest met een te lage capaciteit (onderdimensionering), zal je een groter deel van jouw opgewekte energie niet zelf kunnen gebruiken. In plaats van deze energie in de thuisbatterij op te slaan, zal je deze afstaan aan jouw elektriciteitsleverancier. Indien je een thuisbatterij kiest met een te hoge capaciteit (overdimensionering), zal je de thuisbatterij niet volledig optimaal kunnen benutten.

Om een graadmeter te geven: over het algemeen geldt dat je het vermogen van je zonnepanelen in kWp (kilowattpiek) moet vermenigvuldigen met 1,5 kWp om te weten hoeveel kWh aan thuisbatterij je nodig hebt. In Vlaanderen is de gemiddelde grootte van een zonnepaneleninstallatie ongeveer 5 kWp (5.000 W), wat neerkomt op een thuisbatterij van gemiddeld 7,5 kWh. Er bestaan overigens modulaire thuisbatterijen, waarbij je de capaciteit kan verhogen door een module toe te voegen.

Met een bidirectionele omvormer

Als je zonnepanelen zonder thuisbatterij hebt, werkt de omvormer in één richting. De omvormer van de zonnepanelen stuurt de wisselstroom naar de elektriciteitsinstallatie en het net. Maar voor een batterij, die moet kunnen opladen en ontladen, is er tweerichtingsverkeer nodig. Dat kan op twee manieren: met een aparte omvormer voor de batterij (het AC retrofit systeem), of de omvormer vervangen door een hybride model dat zowel voor de zonnepanelen (gebruik) als voor de batterij (opslag) kan dienen.

Voor nieuwe installaties wordt veelal die laatste optie gekozen. Dat heeft het voordeel dat batterij en omvormer door één producent zijn ontworpen en dus afgestemd zijn op elkaar. Wie voor een aparte omvormer en batterij opteert, moet zorgen dat zij compatibel zijn.

Wat je moet kiezen in het geval van een reeds geplaatste zonnepaneleninstallatie, hangt af van de ouderdom van je installatie. Een leidraad: Als je installatie jonger dan 7 jaar is, kies je beter voor een retrofit systeem omdat dit goedkoper is. Als je installatie ouder is dan 7 jaar, is het verstandiger om de bestaande omvormer te vervangen door een hybride model met thuisbatterij. Anders loop je het risico dat je binnen enkele jaren opnieuw je omvormer moet vervangen.

Verbruiksregelaar

Met zonnepanelen, een omvormer en een thuisbatterij heb je doorgaans al een complete installatie om zelf stroom te genereren, te gebruiken en op te slaan. Maar wat als de batterij vol is tijdens de zonnige zomerdagen? Dan zit je met een overproductie aan stroom die naar het net gaat.

In dergelijke gevallen kan je naast je installatie nog een verbruiksregelaar laten bijplaatsen. Dat toestel wordt aangesloten op de omvormer en zorgt ervoor dat, als de batterij zijn maximale capaciteit heeft bereikt, het warmwatervat van je boiler of warmtepomp zal voorverwarmen of zelfs helemaal zal verwarmen. Zo gaat er geen energie verloren en wordt deze ook aanzien als batterij, en heb je dus extra opslag.

Andere belangrijke aandachtspunten

• Aansluiting op verdeelkast: de batterij moet op een aparte kring aangesloten worden met bijbehorende zekering en beveiliging (volgens het AREI).
• Keuring van de installatie: verplicht vóór ingebruikname, uitgevoerd door een erkend keuringsorganisme.
• Omvormer moet conform zijn, CE-gekeurd en voldoen aan Belgische normen (AREI, netkoppeling). Dit geldt ook voor plug & play-systemen met bidirectionele werking. 
• Melding bij de netbeheerder
  • Vlaanderen: verplicht melden via Fluvius (ook voor plug & play batterijen).
  • Wallonië: niet verplicht, maar wel aanbevolen.
  • Brussel: verplicht als de batterij terug op het net kan injecteren.