Technische school voor en door de haven van Zeebrugge

Joke Knockaert, directeur van VTI Zeebrugge, kondigde haar voordracht aan op het PMG Symposium over de rol van de onderneming in het technisch onderwijs als 'een kritisch maar hoopvol betoog voor meer samenwerking'. De onderwijs- en bedrijfswereld vonden elkaar alvast in de enige havenschool van Vlaanderen, al ging dit wel gepaard met de nodige uitdagingen.

Opleidingsaanbod volgens de noden

VTI Zeebrugge maakt samen met andere gespecialiseerde scholen deel uit van SKOBO: Scholengroep Katholiek Onderwijs Brugge & Ommeland. Met een 80-tal personeelsleden  en een schoolhond - is het een kleine technische school, waar tegenwoordig zo'n 300 leerlingen les volgen. 

De school ligt middenin het havengebied van Zeebrugge. Enkele jaren geleden werd dan ook beslist om de VTI-school om te bouwen naar een 'havenschool'; voor en door de haven, waar er een grote vraag is naar technische profielen.

"Wij bieden dus technische opleidingen aan die volledig zijn afgestemd op de noden. Ons streefdoel is immers om tegen 2026 maar liefst 16 opleidingen te kunnen aanbieden die aansluiten op de top-20 van de havenvacatures. Hiertoe focussen we ons op vier domeinen: Techniek & Maintenance, Transport & Logistiek, Haven & Administratie en Veiligheid & Welzijn. Dit alles hebben we in nauwe samenwerking gedaan met de bedrijven van de havenraad", blikt Knockaert terug.  

Uitdagingen

Programmatie

Zo'n traject verloopt evenwel niet zonder slag of stoot. "Een eerste uitdaging die we moesten overwinnen, is de programmatie. Om die opleidingen in portefeuille te krijgen, hebben we de aanvraagdossiers samen met de bedrijven opgesteld. Een aanpak die duidelijk loont, want we kunnen op dit moment al heel wat opleidingen van onze shortlist afvinken", stelt de directeur.  

"Samenwerken vanaf de start, is een krachtige manier om zaken te realiseren" - Joke Knockaert, VTI Zeebrugge

Dalende instroom

Daarnaast zijn er natuurlijk leerlingen nodig die die opleidingen willen volgen. "Hoe zorgen we er dus voor dat zij uiteindelijk de weg vinden naar de technische knelpuntberoepen? Hiervoor moeten we resoluut inzetten op onderwijsinnovatie. Dan heb ik het bijvoorbeeld over leren op de werkvloer, wat voor scholen de enige manier is om leerlingen in aanraking te laten komen met de huidige technologie, die in sneltempo evolueert", vervolgt Knockaert.

"Zo doen we bij CLdN aan duaal leren voor de opleiding 'Polyvalent technieker havenvoertuigen'. Vooraf hadden onze leerkrachten reeds stage gelopen in dit bedrijf, om zo voeling te krijgen met dit beroepsprofiel. Zo versmelten we dus het meesterschap van onze leerkrachten met de kennis en kunde van bedrijven. Al merken we dat de arbeids- en de onderwijswetgeving vaak botsen: op school mag je vanaf je 16de leren rijden met een heftruck, maar bedrijven hanteren de norm van 18 jaar."

Verkeerde instroom

Er is niet alleen sprake van een dalende instroom, maar ook van een verkeerde instroom van leerlingen. "Helaas belanden er nog te veel jongeren om de verkeerde redenen in het TSO of BSO, zoals het beruchte watervalsysteem. Maar liefst 18.000 leerlingen per jaar maken een verkeerde studiekeuze en komen dus in een opleiding terecht waar ze niet op hun plaats zitten. Dit fenomeen is overigens al jarenlang aan de gang", weet de directeur.

"Bij het openstellen van hun deuren hebben bedrijven doorgaans de neiging om zich te focussen op leerlingen uit de derde graad, met het oog op de mogelijke rekrutering. Maar dit zou al moeten gebeuren voor lagere schoolkinderen, zodat zij op hun twaalfde bewust kunnen kiezen voor een TSO- of BSO-opleiding", oppert Knockaert.  

Leerlingen met noden en het lerarentekort

"Bovendien zijn er tegenwoordig te veel leerlingen met bijzondere noden in deze richtingen, die eigenlijk thuishoren in het buitengewoon onderwijs. Het gevolg is dat onze leerkrachten zich te veel als opvoeders voelen, in plaats van hun passie en stielkennis te kunnen doorgeven. Dit werkt het lerarentekort in de hand, wat dan weer leidt tot afgeschafte opleidingen en minder afgestudeerden, en dus een tekort aan werkkrachten voor de bedrijven", waarschuwt de directeur.

"Met de bedrijven en het onderwijs vissen we in dezelfde, lege vijver"
- Joke Knockaert, VTI Zeebrugge

"Met de bedrijven en het onderwijs vissen we in dezelfde, lege vijver. Als je iemand voor de ene sector wegplukt, creëer je een tekort in de andere. Daarom juich ik initiatieven als de gastleerkrachten toe, waarbij je de werkvloer deeltijds kan verlaten om voor de klas te staan. Andersom moeten we ook zoeken naar manieren om leerkrachten naar bedrijven te sturen, om hen zo in contact te brengen met technologische innovaties. We bewandelen de piste van jobshadowing nog te weinig, hoewel dit een positieve impact kan hebben op het lerarentekort."

Infrastructuur 

Het is aan de bedrijven om deze innovatie ook binnen de schoolmuren te introduceren. "Dit loopt gelukkig heel goed bij ons en zo kunnen we zelfs echte win-winsituaties bereiken. Zo gebruikt een bedrijf ons nieuwe logistieke centrum om hun heftruckopleidingen te geven, terwijl wij hun heftrucks mogen gebruiken voor onze eigen opleidingen. Zo zijn er dus talrijke manieren te bedenken waarop het onderwijs en de bedrijfswereld elkaar kunnen versterken. We moeten vooral tot het besef komen dat we niet moeten onderzoeken hoe we het TSO of BSO over vijf of tien jaar terug op de kaart kunnen zetten, maar wel nu", besluit Knockaert haar vurig pleidooi.