Bewerkte voeding in de pers

Fevia vraagt enkele rechtzettingen

Regelmatig lezen en horen we in de media beweringen over zogenaamde 'ultrabewerkte voeding'. Volgens Fevia is dit discours echter vaak meer gebaseerd op buikgevoel dan op wetenschappelijke bewijzen en is het bij momenten regelrechte desinformatie. Als stem van de voedingsindustrie wil Fevia dan ook een aantal zaken rechtzetten.

Onlangs werd de industriële bewerking van voeding door de Nederlander Teun van de Keuken nog in een negatief daglicht geplaatst. Volgens Fevia zitten er verschillende onwaarheden in zijn verhaal, die de federatie graag wil ontkrachten.

België is Nederland niet

Ten eerste communiceert Van de Keuken vanuit een Nederlandse context, die verschilt van de Belgische. Zo stelt hij bijvoorbeeld dat Nutri-Scores enkel staan op ongezonde producten: "Een wortel heeft geen Nutri-Score." In België hebben wortelen wel degelijk een Nutri-Score, namelijk Nutri-Score A.

Ook beweert hij dat schoolkinderen in Nederland worden aangemoedigd om frisdranken te drinken, omdat er frisdrankautomaten op de scholen staan. In België zijn er dankzij de 'Engagementsverklaring voor een evenwichtiger aanbod van dranken en tussendoortjes in Vlaamse scholen' nog amper gesuikerde frisdranken te vinden op Vlaamse scholen, alweer een totaal andere situatie.

De voedingsindustrie werkte overigens mee aan deze engagementsverklaring, wat toont dat de voedingsindustrie wel degelijk ijvert voor een meer evenwichtig voedingsaanbod. Klik hier voor meer informatie.

De mythes over bewerkte voeding ontkracht

1. Vanaf het ogenblik dat voeding op industriële schaal wordt bewerkt, gaat het volgens Teun van de Keuken bijna per definitie om ultrabewerkte - en bijgevolg 'slechte' - voeding. Volgens Fevia vergeet hij echter dat bijna alle voedingsmiddelen bewerkt moeten worden om eetbaar en smakelijk te zijn (zoals granen), veiligheid te garanderen (zoals pasteurisatie) of het hele jaar door verkrijgbaar te zijn (zoals ingeblikte, gedroogde en ingevroren groenten en fruit). Bewerkingsmethodes die op voedingsmiddelen toegepast worden, zijn bijvoorbeeld snijden, pasteuriseren, invriezen, fermenteren, koken, bakken en verpakken. Al deze bewerkingen gebeuren niet alleen in voedingsbedrijven, maar ook in de horeca en in de keuken thuis.
2. Bovendien brengen industriële voedingsbewerkingen dagelijks veel voordelen voor consumenten. Voedingsbewerkingen zorgen bijvoorbeeld voor een langere houdbaarheid, minder voedselverspilling, en de betaalbaarheid van voeding. Ze zorgen ook voor een groot gemak in onze haastige samenleving door kwalitatieve voeding aan te bieden aan consumenten die zelf niet veel tijd hebben om te koken of hiertoe onvoldoende vaardigheden hebben. En last but not least, dankzij voedingsbewerkingen kunnen voedingsproducten aangepast of verrijkt worden voor mensen die aan bepaalde aandoeningen lijden of gevoeligheden hebben.
3. Een van de boosdoeners bij industrieel bewerkte voeding zou de toevoeging van additieven zijn. Echter, als additieven aan voeding toegevoegd worden, dan gebeurt dit om de voedingskwaliteit van het levensmiddel in stand te houden. Bovendien is elk additief dat in voeding gebruikt wordt, geëvalueerd door de European Food Safety Authority (EFSA). Van elk additief wordt de veiligheid in voedingsmiddelen dus gegarandeerd en het toevoegen ervan beantwoordt aan een specifieke nood.
4. Nog een andere stelling van Teun van de Keuken is: "ultrabewerkt voedsel maakt ziek, dat heeft de wetenschap al lang bewezen."  Eerst en vooral is er geen wetenschappelijke consensus over wat er precies bedoeld zou worden met zogenaamde 'ultrabewerkte voeding'. En dat 'ultrabewerkte voeding' ziek zou maken, wordt in een recent onderzoek in The Lancet ontkracht. Dit onderzoek geeft aan dat zogenaamde 'ultrabewerkte voeding' zeker niet per definitie als ongezond kan worden bestempeld.  

De nutritionele kwaliteit van onze producten als topprioriteit

Om gezondere keuzes te maken, moeten consumenten inzicht hebben in de nutritionele kwaliteit van voedingsproducten en weten hoe vaak ze deze kunnen eten en in welke hoeveelheden. De voedingsindustrie focust daarom op de nutritionele kwaliteit van de voedingsproducten. Deze bedrijven spannen zich hier dag na dag voor in, om de samenstelling van hun producten verder te verbeteren.

In het verleden zetten de voedingsbedrijven reeds succesvol in op toevoeging van vezels en vitamines, zout- en caloriereductie, alsook op de eliminatie van transvetzuren. Recent maakten de zuivelsector en frisdrankensector nog bekend dat ze in de periode van 2012 tot 2020 het gehalte aan toegevoegde suikers in hun producten met respectievelijk 12% en 20% lieten dalen.  

Met Fevia's nieuwe engagement dat in oktober 2023 gelanceerd werd, het 'Nutri-Pact: een coalitie voor beter eten', werken de voedingsbedrijven verder aan de nutritionele verbetering van hun producten. Ze doen dit door in te zetten op de prioriteiten van de Food Based Dietary Guidelines en meer volkoren granen, groenten en fruit, peulvruchten en noten en zaden toe te voegen aan hun productaanbod. Waar mogelijk verminderen ze het suiker- en zoutgehalte. En voor de producten waarvoor er geen productformuleringen (meer) mogelijk zijn, zetten ze in op kleinere portiegroottes.

De voedingsindustrie maakt deel uit van de oplossing

Fevia sluit de ogen niet voor de slechte cijfers die er in België bestaan rond overgewicht en obesitas. De federatie is echter overtuigd dat voedingsbedrijven deel uitmaken van de oplossing, en wil de consument helpen en ook stimuleren om voor de gezondere voedingskeuzes te gaan.

Tegelijkertijd mogen we niet vergeten dat overgewicht en obesitas complexe en multifactoriële fenomenen zijn. Voeding én de voedingsindustrie aanduiden als enige oorzaak van overgewicht en obesitas, zoals Teun van de Keuken doet, is veel te kort door de bocht.

Gezondheidstaksen heffen, zoals Teun van de Keuken suggereert, zet volgens Fevia geen zoden aan de dijk. De producten die hier in België getaxeerd worden, worden gewoon over de grens - aan een lagere prijs - aangekocht. Met gezondheidstaksen boek je in België geen enkele gezondheidswinst.

De sleutel tot een succesvolle aanpak van overgewicht en obesitas ligt bij een overheid die blijft werken aan 'the bigger picture': een gezonde levensstijl waarbij er naast gezondere voedingspatronen ook aandacht is voor voldoende beweging, slaap en minder (chronische) stress. Fevia pleit daarbij voor een 'health-in-all-policies'-aanpak door de betrokken overheden waarbij alle domeinen en bevoegdheidsniveaus samenwerken aan een omgeving die een gezondere levensstijl gemakkelijker maakt.

Daarnaast vraagt Fevia de overheid om via positieve boodschappen de consument aan te moedigen om stap voor stap meer volkoren granen, groenten en fruit, peulvruchten en noten en zaden toe te voegen aan zijn maaltijden. Die productgroepen zijn immers, naast minder zoutconsumptie, de topprioriteiten van de Food Based Dietary Guidelines, en de Belgische bevolking kan hiermee de grootste gezondheidswinst boeken.

Aangezien het onderwerp 'bewerkte voeding' zo actueel is en absoluut verduidelijking kan gebruiken, organiseert Fevia op 21 mei een dialoognamiddag met wetenschappers en belanghebbenden onder de naam 'Bewerkte voeding: wat is emotie en wat is wetenschap?'.